Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, thị trường lao động quốc tế đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ cả về cơ cấu ngành nghề lẫn phân bố địa lý của dòng di cư lao động. Các quốc gia phát triển – vốn đối mặt với tình trạng già hóa dân số và thiếu hụt lao động trầm trọng trong một số ngành nghề thiết yếu – đang dần mở cửa hơn với lao động nhập cư, tạo ra những cơ hội chưa từng có cho các nước xuất khẩu lao động như Việt Nam.
Tại Việt Nam, xuất khẩu lao động (XKLĐ) là một trong những trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt đối với những vùng nông thôn, nơi mà cơ hội việc làm trong nước còn hạn chế. Theo thống kê của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, thị trường châu Âu đang nổi lên như một xu hướng mới, đặc biệt khi các quốc gia như Đức, Ba Lan, Hungary, và gần đây là Cộng hòa Áo bắt đầu bày tỏ nhu cầu tiếp nhận lao động Việt Nam ngày càng rõ rệt.
Áo, với tư cách là quốc gia có nền kinh tế phát triển, chất lượng sống cao và hệ thống phúc lợi xã hội thuộc hàng tốt nhất châu Âu, đang đối mặt với thách thức nghiêm trọng về nhân lực do già hóa dân số. Theo báo cáo năm 2022 của Cơ quan Thống kê Áo (Statistik Austria), nước này cần thêm ít nhất 75.000 lao động chăm sóc và y tế vào năm 2030 để đáp ứng nhu cầu dân số cao tuổi. Ngoài ra, các lĩnh vực như du lịch – khách sạn, xây dựng, công nghệ và công nghiệp nhẹ cũng đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng.
Trước tình hình đó, Áo đang nới lỏng chính sách nhập cư tay nghề, đặc biệt đối với các nước ngoài EU có lao động trẻ, được đào tạo và sẵn sàng hội nhập – trong đó Việt Nam được xem là một đối tác tiềm năng. Bài viết này sẽ phân tích kỹ hơn về thị trường lao động Áo, thực trạng xuất khẩu lao động Việt Nam sang Áo, cũng như những cơ hội thực tế đang mở ra cho người lao động Việt Nam, với mục tiêu cung cấp một bức tranh đầy đủ, chính xác và có định hướng chiến lược.
Vietnam Manpower Supply Group (VMS Group) – Công ty hàng đầu trong lĩnh vực cung ứng lao động Việt Nam
Áo là một quốc gia liên bang thuộc Trung Âu, có dân số khoảng 9 triệu người (năm 2024), và là thành viên của Liên minh châu Âu (EU) cùng Khu vực Schengen. Với GDP bình quân đầu người năm 2023 đạt 55.000 USD, Áo nằm trong nhóm các quốc gia giàu có và có chất lượng sống cao nhất châu Âu.
Tốc độ già hóa dân số ở Áo đang gia tăng nhanh chóng. Theo Viện Dân số học Vienna, đến năm 2035, khoảng 25% dân số Áo sẽ trên 65 tuổi. Điều này không chỉ tạo áp lực lớn lên hệ thống an sinh xã hội mà còn kéo theo tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng lao động trong các ngành như:
Y tế, điều dưỡng: cần bổ sung ít nhất 30.000 điều dưỡng viên trong 5 năm tới.
Dịch vụ xã hội và chăm sóc người già: thiếu ít nhất 15.000 lao động mỗi năm.
Khách sạn – nhà hàng: thiếu hơn 20.000 vị trí, đặc biệt ở vùng du lịch như Salzburg, Tyrol.
Xây dựng, cơ khí, lắp ráp công nghiệp: cần 10.000 – 15.000 lao động/năm.
IT và kỹ thuật số: theo Hội đồng Công nghệ Áo, nước này đang thiếu hơn 24.000 kỹ sư phần mềm và chuyên gia dữ liệu.
Để đối phó với tình trạng thiếu nhân lực, Áo đang triển khai Thẻ Xanh – Đỏ – Trắng (Red-White-Red Card), một dạng thị thực làm việc dài hạn dành cho lao động có kỹ năng đến từ các quốc gia ngoài EU. Chính phủ Áo cũng khuyến khích các chương trình đào tạo song phương, đặc biệt trong lĩnh vực điều dưỡng và kỹ thuật – nơi lao động Việt Nam đang bắt đầu được chú ý.
Năm 2023, Bộ Lao động Áo đã ký kết biên bản ghi nhớ với một số tổ chức khu vực châu Á để tuyển chọn và đào tạo điều dưỡng viên, trong đó Việt Nam là một trong các quốc gia được ưu tiên. Một trong những mục tiêu là tiếp nhận ít nhất 5.000 lao động điều dưỡng từ Việt Nam trong giai đoạn 2024–2028.
So với các thị trường truyền thống như Nhật Bản hay Đài Loan, số lượng lao động Việt Nam tại Áo hiện nay còn tương đối khiêm tốn, chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn như Vienna, Linz, Graz và một phần ở các vùng du lịch như Innsbruck, Salzburg.
Theo thống kê chưa chính thức từ Đại sứ quán Việt Nam tại Áo, đến đầu năm 2024, có khoảng 3.500 – 4.000 người Việt Nam đang làm việc hợp pháp tại Áo, trong đó:
60% là lao động trong ngành điều dưỡng, chăm sóc người cao tuổi.
25% làm việc trong lĩnh vực nhà hàng – khách sạn và dịch vụ du lịch.
10% là lao động kỹ thuật cao (IT, cơ khí, kỹ sư).
Còn lại là nhóm chuyển đổi từ du học sinh sang lao động hoặc làm việc theo diện kết hôn, định cư.
Có hai hình thức chính để lao động Việt Nam sang Áo làm việc:
Chương trình hợp tác đào tạo nghề: học tiếng Đức tại Việt Nam, sau đó sang Áo học nghề (2–3 năm) và chuyển sang lao động chính thức. Được tài trợ một phần chi phí bởi doanh nghiệp Áo.
Lao động có tay nghề xin visa Red-White-Red Card: thông qua công ty phái cử, nộp hồ sơ xin thị thực tay nghề theo thang điểm, yêu cầu trình độ A2–B1 tiếng Đức, bằng cấp và hợp đồng lao động từ phía Áo.
Dù tiềm năng rất lớn, nhưng xuất khẩu lao động sang Áo còn gặp một số rào cản:
Rào cản ngôn ngữ: tiếng Đức là điều kiện bắt buộc (tối thiểu trình độ B1 theo khung CEFR), trong khi số lượng lao động Việt Nam đạt yêu cầu còn thấp.
Chi phí chuẩn bị cao: người lao động cần học tiếng, chuyển đổi bằng cấp, chứng minh tài chính.
Thiếu cơ chế hỗ trợ trực tiếp từ nhà nước: hầu hết hoạt động XKLĐ sang Áo hiện nay do doanh nghiệp tư nhân thực hiện, dẫn đến mức phí và chất lượng không đồng đều.
Rủi ro pháp lý và môi giới bất hợp pháp: đã có một số trường hợp người lao động bị môi giới đưa sang nước thứ ba rồi “chuyển cửa sau” vào Áo, dẫn đến lao động bất hợp pháp.
Mặc dù số lượng lao động Việt tại Áo hiện còn khiêm tốn, nhưng xu hướng những năm gần đây cho thấy rõ ràng thị trường này đang mở ra nhiều cơ hội mang tính dài hạn và ổn định.
Theo Luật Lao động Áo, người lao động tại nước này được bảo vệ nghiêm ngặt về quyền lợi:
Mức lương tối thiểu ngành điều dưỡng năm 2024 là 2.400 – 3.000 EUR/tháng (trước thuế), cao hơn nhiều so với tại Nhật Bản hay Hàn Quốc.
Thời gian làm việc: tối đa 40 giờ/tuần, có trả lương ngoài giờ và các khoản thưởng tháng 13–14.
Được tham gia bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, quyền nghỉ phép, nghỉ thai sản, và có lộ trình xét duyệt định cư sau 5 năm.
Cộng đồng người Việt tại Áo tuy không lớn nhưng đang ngày càng phát triển, tập trung chủ yếu tại Vienna. Một số hội nhóm tự phát hỗ trợ người mới nhập cư, chia sẻ thông tin pháp lý, định hướng nghề nghiệp. Ngoài ra, Đại sứ quán Việt Nam cũng tổ chức các buổi tư vấn định kỳ về quyền lợi và pháp lý cho lao động.
Một điểm đặc biệt hấp dẫn của thị trường Áo là khả năng định cư:
Sau 2 năm làm việc ổn định và có hợp đồng lao động, người lao động có thể xin gia hạn thẻ cư trú.
Sau 5 năm cư trú liên tục, có quyền xin thẻ cư trú lâu dài – EU.
Sau 10 năm, có thể nộp đơn xin nhập quốc tịch nếu đạt đủ điều kiện.
Đây là yếu tố rất quan trọng đối với người lao động trẻ muốn tìm kiếm một tương lai ổn định, xây dựng cuộc sống lâu dài tại châu Âu.
Thị trường lao động Áo đang nổi lên như một điểm đến tiềm năng mới đối với lao động Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh dân số già, kinh tế phát triển và chính sách mở cửa đang tạo điều kiện thuận lợi cho người nhập cư có tay nghề. Dù còn một số rào cản như ngôn ngữ và thủ tục pháp lý, nhưng với sự đầu tư bài bản từ cả phía nhà nước và doanh nghiệp, xuất khẩu lao động sang Áo hoàn toàn có thể trở thành một hướng đi chiến lược trong giai đoạn tới.
